SINT
FRANCISCUS
Ruim 750 jaar geleden (1226)
stierf hij, lichamelijk uitgeput, op 44-jarige leeftijd
in het kleine Italiaanse stadje Portiuncula: Franciscus. Hij leefde in
een tijd van oorlogen, bloedige kruistochten, maatschappelijke
verschuivingen en kerkelijke spanningen.
Geboren in Assisi (1182) en gewend te baden in de luxe en weelde van een
welgestelde familie, besloot hij na een ernstige ziekte een heel ander
leven te gaan leiden. Een leven van soberheid en eenvoud, in dienst van
de armen. Al spoedig sloten velen zich bij hem aan en na tien jaar is
het aantal volgelingen opgelopen tot enkele duizenden. Franciscus trok
door heel Italië en verkondigde aan iedereen de blijde boodschap van
het evangelie.
In de loop der eeuwen zijn heel wat legenden en verhalen over Franciscus
ontstaan. Zijn inzet voor de zwakkeren, zijn menselijkheid en
nederigheid, zijn streven naar vrede, zijn dromen en engagement voor een
betere wereld maakten hem tijdens zijn leven al bekend buiten Italië.
Franciscus voelde zich niet alleen aangetrokken tot mensen, maar tot de
hele schepping. Ook planten en dieren hadden voor hem een geheel eigen
waarde. Vandaar dat hij tegen het einde van zijn leven het beroemde
Zonnelied schreef en dat hij tevens de geschiedenis is ingegaan als
dierenvriend.
Het
verhaal
Franciscus is een zoon van een hele rijke familie. Zijn vader en
moeder hebben veel geld en wonen in een groot huis. De vader van
Franciscus is koopman. Het geld dat hij verdient, gebruikt hij voor
zichzelf. Al dat geld is voor lekker eten en drinken, voor dure kleren
en feestvieren. Franciscus wordt door zijn vader en moeder heel erg
verwend. Hij krijgt alles wat hij wil. Ook viert Franciscus vaak feest
met zijn vrienden en vriendinnen.
Maar op een dag wordt Franciscus ineens heel erg ziek. De beste dokters
komen aan zijn bed om hem beter te maken. Hij kan geen feesten meer
geven. Zijn vrienden en vriendinnen komen hem niet meer opzoeken.
Franciscus voelt zich dan ook heel alleen.
Na lange tijd mag Franciscus eindelijk weer uit bed. Hij kan nog maar
moeilijk lopen. Vanuit het raam kijkt hij naar buiten, naar de mooie
tuinen en de prachtige bloemen. Maar hij merkt dat hij niet meer om
mooie dingen geeft. Hij heeft niet eens naar zijn mooie kleren gekeken.
Als hij helemaal beter is, gaat hij weer de straat op. Er zijn veel arme
mensen op straat, die niet voor zichzelf kunnen zorgen. Franciscus heeft
die mensen eigenlijk nog nooit gezien. Hij rende ze altijd voorbij. Maar
dat kan hij nu niet meer. Hij geeft hen geld en soms ook eten.
De vrienden van Franciscus denken dat hij gek geworden is. Wie geeft die
schooiers op straat nu geld? Franciscus trekt zich er niets van aan. Hij
gaat naar de markt en verkoopt de spullen van zijn vader. En het geld
dat hij heeft verdiend, geeft aan de arme mensen op straat. De vader van
Franciscus is daar helemaal niet blij mee. Maar Franciscus vindt dat
niet erg. Want wat heb je aan al dat geld? Dan wordt de vader van
Franciscus nog bozer. Hij sluit zijn zoon op en neemt hem alles af. Nu
is Franciscus niet rijk meer. Hij kan geen feesten meer vieren. Maar dat
vindt hij niet erg.
Franciscus merkt dat hij weer graag naar de verhalen over Jezus
luistert. Die heeft hij jaren lang niet willen horen. Op een dag hoort
hij in een kerk dit verhaal: Jezus stuurt zijn vrienden naar de mensen
om hen te helpen, te troosten en beter te maken. Hij zegt tegen hen:
"Neem geen geld mee op reis, geen tas, geen eten of wandelstok.
Trek ook geen schoenen aan. Neem maar één kleed mee. Het voornaamste
is dat jullie de mensen blij nieuws brengen." Franciscus vindt dat
een mooi verhaal. Hij vindt dat hij ook mee moet doen. Hij geeft al zijn
dure kleren weg, trekt een gewoon kleed aan en doet een touw om als
riem. Dan gaat hij overal rond naar de mensen die hulp nodig hebben. Hij
praat met hen. Hij verbindt hun wonden. Hij geeft hen te eten. Hij
troost mensen die veel verdriet hebben. Omdat Franciscus zelf niet veel
meer heeft, bedelt hij bij rijke mensen om geld en kleren. Daar kan hij
anderen mee helpen. Na een tijdje vragen ook andere mannen en vrouwen
aan Franciscus of zij met hem mee mogen doen. Zij willen ook het verhaal
van Jezus rondvertellen en alles delen met mensen die niets hebben. Zo
worden zij een grote groep mensen.
Achtergrondinformatie
Franciscus werd geboren in 1182 in Assisi, een stadje in Midden-Italië.
Zijn vader, Pietro Bernadone, was een welgesteld lakenkoopman die
regelmatig zakenreizen naar Frankrijk ondernam. Als kleine jongen leerde
Franciscus lezen en schrijven bij de priesters van de St. Joriskerk in
Assisi. Thuis werd hij gaandeweg vertrouwd gemaakt met de eerste
beginselen van de handel, want hij was bestemd om zijn vader in de zaak
op te volgen.
Franciscus ontwikkelde zich als een galante jongeman die van feestjes
hield en royaal met geld omging. In 1202 trekt hij met stadsgenoten ten
strijde tegen de stad Perugia. Dat avontuur loopt slecht voor hem af:
hij belandt voor enkele maanden in de gevangenis. Weer terug in Assisi
wordt hij ernstig ziek.
Eenmaal beter herneemt hij zijn oude levenswijze weer. Zoals zoveel
jongens in die tijd, zou hij graag ridder willen zijn. Daarom gaat hij
in 1205 mee op veldtocht naar Apulië; maar hij komt niet verder dan
Spoleto. Teleurgesteld keert hij terug naar huis en raakt in een crisis:
niets interesseert hem meer en hij trekt zich steeds meer terug van zijn
vroegere vrienden. In de eenzaamheid hoop Franciscus een oplossing te
vinden. In deze tijd vindt de beslissende omkeer in zijn leven plaats.
Franciscus besluit een heel ander leven te gaan leiden, maar weet
eigenlijk niet goed hoe dat aan te pakken. Op zekere dag bezoekt hij het
kerkje van San Damiano, even buiten de stadspoorten van Assisi. Staande
voor het kruis hoort hij de woorden: "Franciscus, ga en herstel
mijn huis." Franciscus neemt deze woorden letterlijk op en begint
het kerkje eigenhandig te restaureren. Langzaam en al doende begrijpt
hij: het gaat niet alleen om dit kerkje, maar heel de kerk moet hersteld
worden.
Hij breekt radicaal met zijn vader, die zich schaamt voor Franciscus'
gedrag, bang als hij is voor de reputatie van de familie. Het conflict
wordt openlijk uitgevochten voor de bisschop van Assisi. Franciscus doet
publiekelijk afstand van alles, waardoor alle banden met vroeger
doorgesneden zijn.
Als hij in 1209 27 jaar oud is geworden, hoort hij het evangelieverhaal
over de uitzending van de apostelen. Dat is voor hem het antwoord;
daarop trekt hij rond, arm en eenvoudig. Hij sticht vrede en spoort de
mensen aan tot een leven van eenvoud en liefde. Zijn levenswijze slaat
aan en al spoedig weet hij volgelingen om zich heen te verzamelen. Voor
hen schrijft Franciscus zijn eerste regel. Hij besluit naar de paus te
gaan om goedkeuring voor zijn levenswijze te vragen. Hoewel de paus
twijfelt aan de haalbaarheid ervan, stemt hij uiteindelijk toe.
Steeds meer mensen voelen zich tot de nieuwe beweging rond Franciscus
aangetrokken; ook vrouwen voelen zich door hem aangesproken. Als eerste
meldt zich in 1212 Clara Favarone, een adellijk meisje uit Assisi. Veel
andere mensen laten zich door Franciscus inspireren en kiezen voor een
eenvoudig en sober leven.
Rondtrekkend door Italië had Franciscus grote eerbied voor de natuur.
Veel legenden spreken daarover. Zo wordt verteld dat hij eens in de
buurt van Bavagna voor een menigte vogels preekte. Andere verhalen
vertellen hoe hij grote eerbied had voor vuur en water, bomen en
planten.
In 1224 verblijft Franciscus wekenlang alleen op de berg Alverna, niet
ver van Florence. Zijn gezondheidstoestand liet veel te wensen over. Hij
leed aan een ernstige oogkwaal en was lichamelijk uitgeput. Bovendien
was hij teleurgesteld over de ontwikkelingen in zijn eigen broederschap:
deze week steeds meer af van de eenvoudige levenswijze die hij wilde
verwerkelijken. Hij kwam in een diepe crisis, die enkele maanden duurde.
Het is in deze tijd dat Franciscus de wondetekenen van Christus in
handen en voeten ontvangt. Kort daarop dicht hij het beroemde Zonnelied:
een lofzang op alles wat geschapen is.
Franciscus sterft in 1226, op 44-jarige leeftijd. Twee jaar verklaart
paus Gregorius IX hem heilig.
Terug
naar overzicht