Geloven doe je samen!
Werken aan de toekomst van de parochie
De aanleiding is bekend: het bisdom Den Bosch wil in de komende tien jaren
vitale parochies vormen onder het motto: ‘groeien in geloof, geloven in
groei’. Ook de hoofdthema’s komen niet onbekend voor: jeugd en jongeren,
huwelijk en gezin, roeping en vorming en kerk en samenleving. Het lijdt geen
twijfel: de bisdomstaf werkt aan de toekomst. Noodgedwongen, want door het
afnemend aantal gelovigen, vrijwilligers, priesters en teruglopende financiën
is doorgaan op de huidige manier geen optie meer volgens het bisdom.
Inmiddels zijn de feiten duidelijk. Het aantal dekenaten is teruggebracht
naar 12 en er zijn evenveel nieuwe dekens benoemd. Tussen 2012 en 2020 moet
het aantal parochies in het bisdom Den Bosch krimpen van 230 naar 57. Alle
dekenaten (12) starten met één pilotparochie-nieuwe-stijl; de overige 45
volgen daarna. Kloppend hart van iedere nieuwe parochie wordt de centrale
parochiekerk, annex pastorie en parochieel centrum. In de parochiekerk is elke
dag een eucharistieviering; in de nevenkerken is in het weekend een
eucharistieviering en ze worden verder gebruikt voor dopen, huwelijken en
uitvaarten. Per parochie wordt één pastoraal team en één parochiebestuur
gevormd.
Prangende vraag is nu: wat betekent dit alles voor onze St.
Caecilia-parochie? En daarmee samenhangend: wat vinden wij eigenlijk van de
reorganisatieplannen zoals deze in april door het bisdom bekend zijn gemaakt?
Gesloten deuren
De reorganisatieplannen van het bisdom staan uitgebreid te lezen in een
beleidsnota en de daarop gebaseerde publieksbrochure, beide te downloaden
vanaf de bisdomsite. Bij de totstandkoming daarvan zal ongetwijfeld een groot
aantal deskundige personen betrokken zijn geweest: ook een bisschop kan niet
over één nacht ijs gaan. Toch is er naar ons gevoel een relatieve
radiostilte aan vooraf gegaan. Althans: wij hebben daar weinig van gemerkt. En
wij niet alleen, gezien een aantal reacties in de krant. "Persoonlijk zou
ik meer inzetten op de kracht van de gemeenschap en deze als uitgangspunt van
mijn organisatie kiezen", schreef Raf Daenen uit Westelbeers in het Brabants
Dagblad van 25 april. Maar ja, hij was dan ook geen bisschop geworden,
merkte hij fijntjes op. Ook Jan Jacobs, hoogleraar geschiedenis van kerk en
theologie aan de Universiteit van Tilburg, vroeg zich vijf dagen later in
dezelfde krant af of de menselijke maat wel bewaard is gebleven; hij vreest
van niet en ziet het maar somber in als parochies eerder door territoriale
grenzen worden beperkt dan door betrokken geloofsgemeenschappen worden
gedragen. Ook onze ‘eigen’ pastores weten kennelijk niet meer dan ieder
andere gewone parochiaan, tonen zich (terecht) bezorgd en hebben weinig
fiducie in dialoog met het bisdom, meldde de krant. Jammer allemaal, want
groeien in geloof en geloven in groei kan veel rijker zijn als je dat samen
doet.
Interkerkelijk perspectief
Maar laten we de nieuwe bril eens opzetten: wat zien we dan? St. Caecilia,
St. Willibrordus, St. Lambertus en St. Joseph moeten de handen in elkaar slaan
voor de vorming van de vierde pastorale eenheid in het dekenaat Tilburg: de
nieuwe parochie ‘Udenhout’. Of we tot de gelukkigen behoren om eventueel
een ‘pilot-parochie’ te worden, horen we in september, want dan wordt dat
door het bisdom bekend gemaakt. We gaan ervan uit dat we de nieuwe naam zelf
mogen verzinnen; en dan is er beslist iets beters te bedenken dan ‘parochie
Udenhout’. "En wat je ook beslist, alle keuzes hebben hun voor- en
nadelen", liet emeritus kardinaal Simonis vanuit het Brabantse Nieuwkuijk
in het Brabants Dagblad van 9 mei weten. Bisschop Hurkmans legde de
pastoors Mennen en Mutsaerts het digitale zwijgen op, "uit oogpunt van
collegialiteit" , zo meldt het Brabants Dagblad van 23 mei. De
heide waarop herders en kudde zich bewegen blijkt soms minder idyllisch en
rustig als wel eens wordt gedroomd…
Eén van de vier huidige kerken (Berkel, Enschot, Udenhout, Biezenmortel)
krijgt straks de status van centrale parochiekerk. Bij die kerk wordt ook de
pastorie en het parochiecentrum gevestigd. Er staat natuurlijk nog niets vast,
maar is het zo vreemd om te denken dat de Udenhoutse kerk die centrale functie
gaat krijgen? Het is toch de grootste kerk (1000 plaatsen) en in de
reorganisatieplannen staat de nieuwe parochie al als ‘Udenhout’ te boek.
Is de wens de vader van de gedachte? We wachten af, en proberen voor ogen te
houden dat er nog niets vast staat. Er zijn best nog andere criteria dan
grootte en het aantal zitplaatsen te formuleren, denken we. Voorlopig houden
we het erop dat het kloppend hart van onze parochie wat dichter bij huis zal
blijven liggen.
Kerkhoppen
Wie op een doordeweekse dag een eucharistieviering wil bijwonen, kan alleen
terecht in de centrale parochiekerk. Daarom misschien alvast een tip voor een
nieuwe werkgroep, om van de nood een deugd te maken: de werkgroep ‘kerkhoppen’
met interkerkelijke bob-diensten. Of wellicht samen met de trein naar de kerk,
als in de Overhoeken en in Udenhout nog eens een stationnetje zou komen.
Klinkt in ieder geval eigentijds! Maar vooralsnog kunnen we in het weekend nog
naar onze ‘eigen’ kerk, evenals wanneer je wilt trouwen, gedoopt of
begraven worden. Maar ja, dat doe je doorgaans ook maar één keer in je
leven. Voorlopig zal er waarschijnlijk nog wel een flink tijdje sprake zijn
van ‘schuivende panelen’, waarin men ook in kerkpolitieke kringen vaak zo
goed is: het hoeft allemaal niet meteen werkelijkheid te worden, we denken in
termen van eeuwigheid, maar we hebben niet eeuwig de tijd.
Pastoor nieuwe stijl
De huidige pastores staan voor de taak om één pastoraal team te vormen.
Werkgroepen zullen moeten fuseren en samenwerken. Ook dat alles hoeft
natuurlijk niet binnen een jaar afgerond te zijn. Maar op veel vragen zullen
we in de komende jaren een antwoord moeten vinden.
Om te beginnen: wie wordt de pastoor van de nieuwe parochie? Waar gaat hij
wonen? Wie vormt straks het pastoraal team en wordt de belasting voor zo’n
team niet heel erg groot? Gaat besturen en managen de overhand krijgen op de
pastorale zorg en aandacht voor mensen? De huidige pastores (pastoor Pieter
Scheepers, pastoor Godfried Loyaard en pater Sjef van Laarhoven) gaven eerder
al aan, dat ze daar de nodige twijfels bij hebben. Ze zien het risico van
groeiende afstand tussen hen en de parochianen al voor zich. Tekenend was hun
globale schatting van alleen al het aantal jaarlijkse uitvaarten: ongeveer
175! Ga daar maar eens aan staan. En dan hebben we het nog niet eens over het
aantal huwelijken, jubilea, dopen en bijzondere diensten.
Een aantal werkgroepen van Berkel en Enschot werkt met het oog op de
toekomst nu al samen. Dat gaat goed en blijkt ook heel praktisch te zijn. Maar
de vraag is of met de voorziene schaalvergroting met Udenhout en Biezenmortel
de grenzen van wat kan en mag worden verwacht van elkaar niet worden
overschreden. Niets is onmogelijk, maar de praktijk van alledag zal moeten
uitwijzen of het werkt.
Bestuurlijke schaalvergroting
Ook op bestuurlijk vlak staan grote veranderingen voor de deur die weer
eigen vragen oproepen. Blijft bijvoorbeeld de pastoraatsgroep bestaan, hoe
gaan we die samenstellen en hoe kan die voor zo’n groot pastoraal gebied
overzicht houden en stimulansen geven? Ook de kerkbesturen staan voor een
moeilijke opgave: bezig zijn en voorlopig blijven met lopende parochiezaken,
het formuleren van nieuwe beleidsplannen, de vorming van één nieuw
parochiebestuur, het afsluiten van de huidige activiteiten en regelen van
verantwoordelijkheden. Wie zal de huidige gebouwen blijven beheren? Wat zullen
de financiële consequenties van de vorming van een nieuwe parochie zijn? Hoe
gaan de verschillende begraafplaatsen worden beheerd? Veel vragen, waarop de
antwoorden nog gevonden moeten worden. Als we geen pilotparochie worden,
hebben we nog tijd, tot 2020. In Caecilia.com zult u niet meer kunnen
lezen hoe het allemaal geworden is: ook ons parochieblad zal zijn naam en
eigen koers moeten inleveren. Maar daarvoor komt beslist iets moois in de
plaats, zeker weten!
Redactie Caecilia.com
Els Panis, Eldert Baan, Vincent van Baaren, Jan Simons
Terug naar
overzicht