Tijd. We besteden hem nuttig of verknoeien hem. We verdrijven of doden
hem, we gaan met de tijd mee en raken uit de tijd. We kennen goede tijden en
slechte tijden. Tijd is er, ons hele leven lang en we kunnen hem niet
wegdenken of uitbannen. Tijd als vriend en vijand, trouwe metgezel of
permanente uitdager, ongrijpbaar en onzichtbaar. Een onmisbaar gegeven, een
fascinerend verschijnsel, een levensvraag.
"Jullie de klok, wij de tijd"
Het ritme van de seizoenen en de natuurlijke kringloop van zon en
maan zijn voor de mens van oudsher de maat geweest om tijd en tijdsduur te
meten. Menselijke berekeningen werden en worden tot op de dag van vandaag
vastgelegd in kalenders en almanakken, op zonnewijzers en in zandlopers,
astronomische uurwerken, klokken en horloges, tijdbalken en (electronische)
agenda's. Meer dan ooit is gebrek aan tijd een actueel thema: tijd is immers
geld en meetbare tijd is in onze high tech-samenleving meer en meer de alles
bepalende maat van het leven geworden. De moderne mens is druk, druk, druk.
Een volle agenda lijkt statusverhogend te werken. Mede daardoor komt de
persoonlijke tijdsbeleving steeds verder op de achtergrond te staan.
"Jullie hebben de klok, wij hebben de tijd" zeggen ze op het
Afrikaanse continent tegen de westerling. Een uitspraak die te denken geeft.
Want je kunt op heel verschillende manieren naar tijd kijken.
« Tijd heeft vleugels en geen teugels (Guido Gezelle) »
Lineaire en cyclische tijd
Opgenomen in de onmetelijke ruimte van de kosmos, razen wij met
onwaarschijnlijk hoge snelheid door het heelal, onze jaarlijkse baantjes
draaiend rond onze gouden energie- en levensbron. Onze biologische klokken
zijn erop afgesteld, en relatief kleine afwijkingen van een uur (zomer- en
wintertijd) kunnen ons danig in verwarring brengen. De kosmische tijd is
heer en meester over de seizoenen, mens en dier, leven en dood, licht en
donker, dag en nacht, vandaag en morgen.
Typisch westers is het tijdbalk-denken: tijd wordt zichtbaar gemaakt door
middel van een rechte lijn, waarop de ene periode gevolgd wordt door een
andere: meetbare tijd, vaak in een ritme van oorzaak en gevolg, actie en
reactie. Bijvoorbeeld: "In het jaar 2003 brengt de Thalys zijn
reizigers in ruim drie uur van Amsterdam naar Parijs."
Een andere wijze van tijdsbeleving is meer cyclisch van aard: tijd is dan
niet het optellen van momenten en ontwikkelingen, maar heeft meer te maken
met persoonlijke of gemeenschappelijke beleving van verleden, heden en
toekomst. Bijvoorbeeld: "Het is donker als na zonsondergang een zwarte
draad niet meer van een witte onderscheiden kan worden." Tijd op deze
manier bekeken duidt op een meer subjectieve beleving van omvang en duur,
waarvoor geen apart zintuig of uurwerk nodig is. Deze tijd kruipt tergend
langzaam, vliegt voorbij, staat stil, glipt je door de vingers of duurt een
eeuwigheid.
« De mens meet de tijd en de tijd meet de mens »
Instrumenten voor toekomstige tijdmeting
Het bedenken van een nieuwe tijdsconcept en het ontwikkelen van
een bijbehorend instrument is geen sinecure. Veel mensen zoeken naar een
persoonlijk ingekleurde tijdsbeleving. "Het verloop van de tijd tussen
het ene en het andere moment ligt vast en kun je niet beïnvloeden. Wat je
wèl kunt beïnvloeden is de beleving die je er aan geeft." "Weg
van de mechanische tijd en kiezen voor persoonlijke tijd waarin motivatie en
vitaliteit de eenheden zijn."
Een futuristische instrumentenverzameling, vooralsnog in het stadium van
eerste ontwerp, zou kunnen zijn:
- een interface tussen individuele tijden
- motivitijdspalen met kleur, klank en zacht licht die verwijzen naar
gelijk-gemotiviteerden
- een stoor-gsm-zender (tijdloze zone)
- persoonlijke motivitijds-sensor
- een cyclische kleurenschijf
- klokken en horloges met alleen 'kleine wijzers'
- een tijdwiel met persoonlijk in te stellen vertragingen en versnellingen
- horloges met fysieke en biologische tijd
« Voor de allerkleinste deeltjes zijn ruimte en tijd een illusie »
NADENKEN OVER TIJD
Maak eens enkele nieuwe woorden met 'tijd', zoals: kwalitijd,
relativitijd, creativitijd, intensitijd, prioritijd...
Bedenk twee nieuwe spreekwoorden waarin het woord 'tijd'
voorkomt.
Hoe beleef je je tijd: in de file, in een restaurant, tijdens het
sporten, bij het vrijen, op vakantie of op reis, op het ziekbed, in
het weekend?
Associeer: tijd - temps - temperatuur - temperament...
Schrijf een haiku, elfje of limerick met als onderwerp 'tijd'.
Wat zou 'gebakken tijd' kunnen zijn?
|
