SYMBOOL

Oorsprong en betekenis
Het woord ‘symbool’ heeft zijn oorsprong in het Griekse zelfstandige naamwoord ‘symbolon’ of ‘sumbolon’, dat teken, kenteken of herkenningsteken betekent, en het werkwoord ‘symbaloo’, dat ontmoeten, bijeenbrengen of vergelijken betekent.
Een symbool is een teken waarbij geen natuurlijke relatie bestaat tussen de voorstelling van het teken en de betekenis die ermee wordt uitgedrukt. Een symbool is een betekenisdrager; het heeft enerzijds een vorm of representatie, en anderzijds een betekenis. De betekenis van een symbool is conventioneel; zij berust meestal op afspraken die de gebruikers van het symbool of de gebruikers van het systeem waar het symbool deel van uitmaakt ooit hebben gemaakt.
In ons dagelijks leven komen symbolen op allerlei plaatsen terug. Ze bepalen ons straatbeeld met vlaggen, handelsmerken, logo’s en reclameborden. In het verkeer komen we talloze afbeeldingen tegen die ons vertellen wat we wel of niet mogen doen of die ons waarschuwen voor gevaarlijke situaties.
Symbolen worden gebruikt in vrijwel alle wetenschappen zoals de wiskunde, de logica en de natuur- en scheikunde, om te streven naar eenvoud en zoveel mogelijk ondubbelzinnigheid in de uitspraken. Er worden, dikwijls na verhitte debatten, nauwkeurige afspraken gemaakt over hun betekenis, zodat later zo precies mogelijk gepraat kan worden over de begrippen die in de betreffende wetenschap worden bestudeerd.

Huistekens en merktekens
In een tijd, waarin het grootste deel van een bevolking niet kon lezen of schrijven, was het van belang om bijvoorbeeld eigendom duidelijk te maken: het brandmerken van vee, het merken van grenspalen, het merken van huisraad enz. Men deed dit met eenvoudige, goed herkenbare tekens, meestal huismerken genoemd.
Deze huismerken werden soms generaties lang door een familie gevoerd en werden ook geaccepteerd als handtekening van een ongeletterde persoon. In oude notariële akten zijn vaak huismerken als ondertekening te vinden en ook oude graffiti toont soms interessante huismerken.
Heraldische wapens zijn een gecultiveerde vorm van huismerken. De heraldiek, die deze (familie)wapens beschrijft, heeft een heel eigen set van symbolen.

Getallensymboliek
In overleveringen, culturele tradities of in godsdiensten kunnen getallen een symbolische betekenis hebben. Deze kan per cultuur of godsdienst sterk verschillen. In de westerse (christelijke) traditie wordt het getal 13 vaak in verband gebracht met ongeluk. Ook het getal 7 is een belangrijke bijbelse eenheid. In de joodse Kabbala en de daarin voorkomende getalsleer hebben alle cijfers, getallen en hun onderlinge bewerking een eigen symbolische betekenis.

Symbolen en reclame
In de reclame wordt vaak een appel gedaan op bewuste of onbewuste kennis en begrip van symbolen om het koopgedrag van de consument te beïnvloeden. Vaak spelen kleuren daarbij een belangrijke rol. In het geval er van de naam een symbool is gemaakt, spreekt men van een beeldmerk.

Andere voorbeelden
Andere voorbeelden van symbolen zijn:

• letter of lettercombinatie als voorstelling van een chemisch element zoals in het Periodiek Systeem; ook wetenschappelijke notaties, zoals wiskundige symbolen en symbolen voor eenheden;
• vlaggen van landen;
• wapens van landen;
• symbolen voor bedrijven (logo), beroepen, verenigingen, clubs en genootschappen;
• letters, woorden, zinnen en leestekens;

Religieuze symbolen
Godsdiensten over de hele wereld bedienen zich van symbolen, die kunnen staan voor het complete concept van die religie, maar ook voor begrippen die een rol spelen binnen die religie. Zo kunnen tekens een symbolische functie hebben. Een religieus symbool kan ook de vorm hebben van een geschrift (dan ook als symbolum geschreven, zoals de Apostolische geloofsbelijdenis (Symbolum Apostolicum), die als (herkennings)teken fungeert voor de eenheid van een geloofsgemeenschap.
Een teken heeft altijd maar een betekenis, een symbool meerdere betekenissen. Een symbool geeft te denken over de hoofdzaken van het leven.
Ook menselijke, dierlijke, halfmenselijke of bovenmenselijke figuren hebben binnen godsdiensten soms een heel specifieke betekenis.

(bron: Wikipedia, 14-03-2011)

BIJBELSE SYMBOLEN

Voor bijbelse symbolen zie het boeiende boek van C.J. den Heyer en P. Schelling, Symbolen in de bijbel. Meinema, Zoetermeer. 608 pag.
Dit handboek biedt een uitgebreide  toegang tot de betekenis van belangrijke woorden uit de bijbel, met aandacht voor de literaire aspecten van de bijbel. Dit boek een praktisch en toegankelijk overzicht van honderden beelden en symbolen in de bijbel. Belangrijk en bekend zijn de symbolen van het lam en het schaap, evenals die van brood en wijn. Maar daarnaast hebben ook alledaagse woorden als wolk, ladder, muur en lamp een symbolische lading. Bij elk behandeld symbool vindt de lezer verwijzingen naar Nederlandse poëzie, actuele thema's die verband houden met het symboolwoord, liederen uit de christelijke traditie en suggesties voor verwerking.

Terug naar overzicht