"Uw geloof heeft u gered". Jezus kan het slechts tegen één
van de tien melaatsen zeggen. En uitgerekend die éne, die terugkeerde om
Jezus te bedanken voor zijn genezing, die éne was een Samaritaan. Een
vreemdeling. Een vreemdeling, net zoals Naäman die naar de profeet Elisa
kwam, zich in de Jordaan dompelde en werd genezen. Naäman, een Syriër
was hij. Een vreemdeling.
Het is heel opvallend hoe in oud-testamentische verhalen het juist
iedere keer weer vreemdelingen zijn die het Israëlitische volk van toen
een spiegel voorhielden. Vreemden die je aan het nadenken zetten over je
geloof, hoe vertrouwd en eigen je dat ook is.
- Denk aan het verhaal van Jona, die van buitenlandse, goddeloze
zeelieden leerde hoe je in nood het beste kunt bidden.
- Denk aan het verhaal van de Moabitische vrouw Ruth, die haar wanhopige
Israëlitische schoonmoeder Noömi een nieuwe toekomst gaf door haar grote
vertrouwen en haar inzet.
- Denk aan het verhaal van de Fenicische weduwe van Sarefat, waar de
profeet Elia gastvrij onderdak vond.
En zo zijn er nog veel meer verhalen in de bijbel te vinden, waar
vreemdelingen als het ware de hoofdrol spelen en die laten zien hoe je
eigen geloof verrijkt en verdiept kan worden door andere culturen en
godsdiensten. En deze verhalen beperken zich niet tot het oude testament.
Want ook in de verhalen van de evangelisten zien we een grote bereidheid
van Jezus om te leren van vreemdelingen.
- Zo horen we elders in het nieuwe testament, hoe Jezus zich verwondert
over het geloof van een Romeinse legerofficier, wiens knecht hij genezen
heeft;
- of hoe hij verbaasd staat over het geloof van een Kananeese vrouw;
- en vandaag, hoe Jezus zich verwondert over het geloof van een melaatse
Samaritaan.
Mensen uit de tijd dat de evangelisten hun verhaal opschreven,
verwonderden zich erover dat ze bij anderen zo'n grote openheid voor hun
geloof aantroffen en dat zij zich graag openstelden voor wat de ander
denkt.
Het toestromen van vreemdelingen is voor de eerste kerk ongetwijfeld
een moment van bekering en bezinning geweest en een bron van verrijking en
verdieping. Van vreemden leerden ze wat waarachtig geloven en
onvoorwaardelijke trouw betekenden.
Dat ze juist déze verhalen - over vreemdelingen als Naäman en de
Samaritaanse man - bewaarden en doorgaven aan elkaar, getuigt van gezonde
zelfkritiek.
Tweeduizend jaar later zijn we nu. Nog steeds stromen veel
vreemdelingen ons land in. Mensen met eigen gewoonten en gebruiken, met
een eigen geschiedenis, cultuur en godsdienst. Op de vlucht geslagen voor
oorlogsgeweld of politieke terreur. We horen, zien en lezen het vrijwel
dagelijks: Nederland is een multi-culturele samenleving geworden. We leven
in een wereld, waarin allerlei culturen, godsdiensten en
levensbeschouwingen als nooit tevoren samen aan de toekomst bouwen. Toch
kun je je afvragen: hoe welkom zijn mensen uit andere culturen eigenlijk
bij ons? In hoeverre stellen wij ons echt open voor wat zij vanuit hun
cultuur aan waarden en normen meebrengen?
Enkele flitsen uit het nieuws van de afgelopen weken.
- Het rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau 1998 meldt dat 50%
van de Nederlanders er moeite mee heeft om naast buitenlanders te wonen.
- De nieuwe staatssecretaris voor justitie liet onlangs weten het
vreemdelingenbeleid in de toekomst strikt maar rechtvaardig te zullen
toepassen.
- Weliswaar mocht de Amsterdamse kleermakersfamilie Gümüs even terug
naar Nederland komen voor de doop van een nieuw boek over hun wel en wee
in ons land. Maar verder is er voor hen geen plaats meer in ons land.
- Voor de jongeren vaak ook al niet in de discotheek, waar dikwijls een
selectiebeleid wordt toegepast. "Buitenlanders zijn geen probleem
zolang de verhouding maar klopt", heet het dan formeel. Het is maar
net waar je de balans wilt leggen.
- Nieuwe asielzoekers krijgen in de komende tijd een volgnummer of worden
op een wachtlijst geplaatst om de instroom te beperken. En de
Koppelingswet beperkt hun ook hun financiële positie.
- En op de televisie zien we hoe er een speciaal huis van bewaring wordt
ingericht voor wat we dan noemen 'uitgeprocedeerde en illegale
asielzoekers'. Voor hen is er alleen de weg terug, naar het land dat ze om
welke reden dan ook zijn ontvlucht.
Natuurlijk doet de overheid wat ze kan, maar toch... Het klinkt toch
allemaal niet zo gastvrij. Gelukkig bieden de kerken niet zelden een
onderkomen, en laten kerkleiders kritische geluiden horen bij deze
ontwikkelingen.
Van Jezus weten we uit andere bijbelse verhalen dat hij altijd een zwak
had voor mensen aan de rand van de samenleving. En dat hij voortdurend een
lans brak voor juist dié mensen die tussen de wal en het schip terecht
kwamen en nauwelijks kans hadden op een menswaardig bestaan in de
maatschappij: bedelaars, verschoppelingen en melaatsen. Zijn aanraking gaf
mensen aan de rand van het bestaan de kracht om in de warmte van de
menselijke samenleving terug te keren.Uitgerekend van een vreemdeling, een
Samaritaan, slechts één van de tien melaatsen, roept Jezus uit: "Uw
geloof heeft u gered." Door op deze wijze zijn geloof te prijzen,
schept Jezus als het ware voor ons de ruimte om open om te gaan met de
overtuiging van de ander. Een ruimte die een soort spiegel wil zijn voor
ons eigen omgaan met geloofsovertuigingen van anderen. Dat houdt niet in,
dat je daarmee je eigenheid en de traditie waarin je bent opgegroeid maar
overboord moet gooien. Dat kan niet en dat hoeft ook niet. "Laat je
maar zien aan de priesters", roept Jezus de melaatsen toe. Want
volgens de joodse wetten van toen moesten priesters de genezingen
vaststellen. Jezus respecteert dat en gunt ieder zijn traditie: zo ben jij
nu eenmaal, zo ben je gevormd. Maar je hoeft zo niet te blijven... lijkt
hij eraan toe te willen voegen. Juist door met anderen in gesprek te gaan,
schep je mogelijkheden om je eigen geloven te verdiepen en te verrijken.
En het behoedt je voor navelstaarderij en krampachtig afschermen van je
eigen, veilige terreintje.
Waar het misschien uiteindelijk allemaal om gaat is: mogen er in je
hárt mensen wonen met een andere godsdienst of levensovertuiging, andere
gewoonten, andere opvattingen, andere culturen? Durf je samen te leven en
te werken met mensen met wie je van mening verschilt of die over bepaalde
zaken anders denken dan jijzelf? Niet gemakkelijk, voor niemand niet. Maar
het houdt wel de vensters naar een leefbare toekomst open en wijst je de
weg naar het diepste binnenste van jezelf. Van buiten naar binnen, van
binnen naar buiten.
AMEN
