NIEUWJAAR
Nieuwjaar: de dag waarop het nieuwe jaar
wordt gevierd. In de westerse wereld is dit 1 januari, maar in andere
culturen vaak op andere data.
Babyloniërs, Germanen en
Romeinen
Lang geleden begon het nieuwe jaar
bij het begin van de lente, wanneer de natuur weer tot leven kwam, of begin
januari, wanneer de dagen begonnen te lengen.
De Babyloniërs brachten rond 2600 voor Christus op nieuwjaarsdag een
koningsoffer. Zij meenden dat op nieuwjaarsdag de koning het mikpunt van de
goden zou zijn, dus vervingen zij de koning tijdelijk door een slaaf of door
een ter dood veroordeelde. Ze reden hem als koning rond en offerden hem
tenslotte. Zo werd het kwaad weer een jaar afgewend.
De Germaanse oud- en nieuw-viering duurde twaalf dagen en nachten en heette
‘Joelfeest’. Het Joelfeest begon op 25 december, wanneer de dagen gingen
lengen, en duurde tot 6 januari: het huidige Driekoningen. Rond de achtste
dag – 1 januari – viel het hoogtepunt met grote vuren, dierenoffers,
veel eten en drinken.
Bij de Romeinen begon het nieuwe jaar op 1 maart, totdat Julius Caesar in 44
voor Christus de Juliaanse kalender invoerde; vanaf die tijd viel Nieuwjaar
op 1 januari. De Romeinen offerden sindsdien op die dag aan de god Janus
(naar wie januari is genoemd) om hem mild te stemmen voor het aankomende
jaar. Dit begin van het jaar in maart komt nog tot uiting in de namen van
onze maanden september (‘zevende maand’), oktober (‘achtste maand’),
november (‘negende maand’) en december (‘tiende maand’) en in de
schrikkeldag, die voorkomt aan het eind van de laatste maand van het
(Romeinse) jaar: februari.
Nieuwjaarsdag in het
christendom
Bij de invoering van het christendom
maakte de kerk een einde aan de heidense gewoonten rond deze
nieuwjaarsviering. 1 Januari werd uitgeroepen tot bid- en boetedag om de
besnijdenis van Jezus, acht dagen na de geboorte, te vieren. De periode van
Kerst tot Driekoningen (de heidense twaalf nachten) zijn nog altijd een
feestelijke periode. De kerstboom blijft ook vaak tot na Driekoningen staan.
De tradities van onze voorouders hebben dus nog steeds invloed.
De Nieuwjaarsvuren vinden we terug in de traditionele
kerstboomverbrandingen. De oude vuren werden destijds gedoofd en nieuwe
vuren werden ontstoken om het oude jaar te vernietigen en de komst van het
licht en het nieuwe jaar te onderstrepen. Ook moesten de geesten van de
overledenen en de demonen worden verjaagd die juist rond deze tijd konden
opspelen, Dit verjagen gebeurde met veel lawaai, wat we nu nog terugvinden
in het gebruik om rond de jaarwisseling vuurwerk en klokgelui te gebruiken..
Nieuwjaarsdagen in andere
wereldgodsdiensten
Het hindoeďstisch Nieuwjaar (Holi)
Krisjna Chaitra wordt gevierd in de lente. De datum varieert. In
februari/maart vieren hindoes Phagua of het Holi-feest, vijf weken na het
planten van de holika op Basant Panchami. Dit lentefeest is tevens het
nieuwjaarsfeest van de Hindoes.
Het boeddhistisch Nieuwjaar begint op de laatste dag van de volle maan,
meestal de eerste volle maan in april en duurt drie dagen.
Het islamitische Nieuwjaar (Muharran) is zowel de naam van de eerste dag,
als van de eerste maand van de islamitische kalender. Het is op deze dag –in
2008 – 1430 jaar geleden dat Mohammed verhuisde van de stad Mekka naar de
stad Medina. Islamieten beschouwen dit moment als het begin van hun
jaartelling. Het islamitisch jaar telt twaalf maanmaanden en is daardoor
ongeveer elf dagen korter dan het zonnejaar.
Het joodse Nieuwjaar (Rosj Hasjana) valt op 1 en 2 Tisjri, de eerste twee
dagen van de joodse maand Tisjrie, de zevende maand van de joodse kalender.
De joodse maanden wijken enigszins af van die van de algemene of
Gregoriaanse kalender, doordat zij op de maancyclus zijn gebaseerd en
daardoor 29 of 30 dagen duren. Om het tekort ten opzichte van de
zonnejaarcyclus van 365 dagen te compenseren, wordt er eens in de zoveel
jaar aan het begin van de lente een schrikkelmaand ingevoegd.
Els Panis
(Dit artikel verscheen
tevens in het kerstnummer 2008 van Caecilia.com, parochieblad van de
Caeciliaparochie in Berkel-Enschot)
Meer weten over Nieuwjaar en andere feesten? Kijk dan op
http://www.beleven.org/feesten/
Terug
naar overzicht
