DOOR DE KNIEEN VOOR EEN KIND
Matteus 2, 1-12 en Jesaja 60,1-6
Overweging Montfortparochie Tilburg, 5-6 januari 1991
Raar volk eigenlijk, drie Driekoningen.
Magiërs, sterrekijkers, komend van verre, vanuit een onduidelijke streek
uit het Oosten. Ze jagen een ster achterna, op zoek naar een baby die
onder barre omstandigheden in een of ander gehucht geboren is. Ze knielen
neer voor een kind van doodgewone ouders, voor wie geen plaats was in de
herberg en die genoegen moesten nemen met een armetierige stal. En wie
brengt er nou zulke deftige cadeaus als goud, wierook en mirre mee voor
een pasgeboren baby? Wanneer de kraamvisite is afgelopen en ze weer willen
opstappen, worden ze in een droom gewaarschuwd om een andere weg naar huis
te nemen. Het bezoek van de wijzen krijgt een gruwelijk vervolg: in
Bethlehem en omgeving worden alle jongetjes van twee jaar en jonger om het
leven gebracht.
Wij noemen deze wijzen: koningen, en ze
heten Kaspar, Melchior en Balthazar, de zwarte. Merkwaardig eigenlijk,
want de evangelist Matteüs kénde ze niet bij naam, vermeldt nergens dat
het om drié wijzen ging, laat staan dat hij wist dat er eentje zwart was.
Marcus, Lucas en Johannes - de drie andere evangelisten - reppen zelfs
helemáál niet over het bezoek van wijzen. Merkwaardig ook, dat wij
zeggen dat ze uit het Oosten kwamen: als ze op weg waren naar de ster die
ze in het Oosten hadden gezien, moeten ze immers uit het Westen komen. Het
is maar hoe je het bekijkt.
De traditie laat deze jonge koningen
trekken van deur naar deur, zingend in weer en wind, hun lichtende lampion
achterna, eerder op zoek naar een nieuwe hoed en ander lekkers dan naar
een pasgeboren kind. Gek volkje eigenlijk, komend van oosten en ver,
koningen zonder land.
Wanneer in de oudheid een nieuwe ster aan
de horizon verscheen, was dat een teken dat er ergens een nieuwe koning
geboren was. De geboorte van een nieuwe koning betekende ook: een nieuwe
troonpretendent, dus: concurrentie en machtsbedreiging. Daarom roept
Herodes de geleerden in alle stilte bij elkaar om zich nauwkeurig te laten
informeren over het tijdstip waarop de ster verschenen is. "Probeer
zoveel mogelijk van dat kind in Bethlehem te weten te komen. En als je het
gevonden hebt, kom het me dan vertellen, zodat ook ik mijn opwachting kan
maken bij de nieuwe koning". Valse voorwendsels van een heerser, die
uit angst voor machtsverlies op meedogenloze wijze iedere bedreiging de
kop wil indrukken.
De wijzen gaan op weg. Zeker in die tijd
een lange weg, die ongetwijfeld met allerlei moeilijkheden en obstakels
gepaard ging. En ze hadden het zeker niet overleefd als ze naar Herodes
waren teruggekeerd. Kennelijk werden de wijzen geraakt door een
overweldigende ervaring: "We hebben zijn ster in het Oosten
gezien". Die ervaring wekt het vermoeden dat er ergens iets heel
belangrijks te vinden is: een pasgeboren koning, die heil zal brengen aan
de mensheid.
Ieder van ons kent wel van zulke
ervaringen; ze zijn niet zo zeldzaam als je misschien geneigd bent te
denken. Momenten in je bestaan, waarin het oude en vertrouwde even
doorbroken wordt. Momenten, waarop je het gevoel hebt dat er méér is
tussen hemel en aarde: - een onverwachte ontmoeting met een oude
schoolvriendin waar je al jaren niets meer van gehoord hebt en waar je een
intens goed gesprek mee hebt; - de donkere pracht van de sterrenhemel als
je op een heldere en koude winteravond naar boven kijkt; - of de
onmetelijkheid van de zee wanneer je op een zomerse dag over het strand
wandelt;
Topmomenten in je bestaan, die je verrassen
of een overrompelend gevoel geven en inwerken op je gewone leefpatroon.
Ervaringen, die soms aanleiding kunnen zijn om weer eens orde op zaken te
stellen of tot een nieuwe verfrissende start kunnen leiden. Ervaringen ook
van eindigheid: zolang het ons goed gaat, zolang alles zijn normale
gangetje gaat en we het leven in eigen hand menen te hebben, missen we
niets en stellen we geen vragen. Maar wanneer we iets belangrijks in ons
leven kwijtraken - gezondheid, een goede vriend of levenspartner - dan
besef je pas hoe betrekkelijk alles is en hoe geweldig afhankelijk je
bent.
En in deze stilte, in al onze
sprakeloosheid, openen zich vaak oneindige verten en onvermoede diepten,
waarin zich die onnaspeurbare en bijna niet te vertellen werkelijkheid
openbaart, die wij - soms aarzelend, soms overtuigd - bij name noemen:
God.
Het licht van de ster was voor de Wijzen
kennelijk zo'n openbarende ervaring, sterk genoeg om op weg te gaan, het
gewekte verlangen achterna. We zien ze daar in die armzalige stal,
geknield aan de voeten van een kind en vervuld van overgrote vreugde. Ze
beleven een topmoment in hun bestaan. Het is haast niet te geloven, maar
toch waar: met de geboorte van dit kind gaat een aloude profetische droom
eindelijk in vervulling. De droom van Jesaja: "Volkeren komen naar Uw
licht, koningen naar de glans van uw dageraad". Daarom brengen voor
dít kind de schatten en rijkdommen van de aarde mee: goud, wierook en
mirre.
Het licht van de ster wees de wijzen de weg
en hield hen gaande. Langs vreemde wegen en onbekende paden vonden zij
tenslotte het heil bij een kind. Hulpeloos en klein, maar met een
uitstraling die zijn weerga in de geschiedenis niet kent. De weg die de
wijzen gingen, markeert ook de weg die wij zouden kunnen gaan: zoekend,
vragend, op zoek naar een land waarin niet angst en macht, maar vrede en
gerechtigheid voor allen heerst.
AMEN
Terug
naar overzicht thema's
Terug
naar overzicht bijbelpassages
